შუალედი - დან - მდე
 
 


დღიური-660-5 - 1935 წელი


                                           მსოფლიო ლიტერატურის
                                                   კოლექტიური ხმა

     ამ დღეებში დაამთავრა თავისი მუშაობა კულტურის დაცვის მიზნით მოწ­ვე­ულ­მა სა­ერთაშორისო მწერალთა კონგრესმა. ეს კონგრესი წარმოადგენს  მსოფლიო მნიშ­ვ­ნე­ლობის უდიდეს საზოგადოებრივ მოვლენას. კონგრესმა გვიჩვენა არა მარ­ტო კა­პი­ტა­ლისტურ ქვეყნების ინტელიგენციაში არსებული ღრმა დიფერენციაცია, არა­მედ გაა­მაგრა [შენარჩუნების მიზნით] ამ ქვეყნების დიდი უმრავლესობის ინ­ტე­ლეკ­ტუალური, ან­ტიფაშისტური და ანტიმილიტარისტული ძალების კონ­სო­ლი­და­ცია.
     იმპერიალისტურმაომმადაოკტომბრისსოციალისტურმარევოლიუციამჩა­მოა­შო­რაბურჟუაზიულინტელიგენციასპირველიბუნტარებიდაპროტესტან­ტე­ბი, რომ­ლე­ბიც [ადგენ] აღსდგენკაპიტალიზმისწინააღმდეგ. [ისინმა] მათშეიგ­ნეს, რომკა­პიტალიზმსკაცობრიობისათვისმოაქვსმხოლოდკულტურის [დამპლობა] გახ­რწ­ნა, გო­ნებრივიდაჩლუნგებადასულიერისიცალიერე.
     ომისშემდეგიწლებისპროსპერიტმათითქოდააიმედოვნაზოგიერთიდიდითა­ნამედროვე [მწერლები] მწერალთაგანი. ჯერარგამომშვიდობებოდნენესმწერ­ლე­ბიაბსტრაქციულჰუმანიზმს, - დაიმედსამყარებდენ: [თითქო] თუ ევროპისშე­ერ­თებულშტატებისპროეკტზე, [ანუ] თუ რაიმეგეგმიანობისშეტანაზეკა­პი­ტა­ლის­ტურანარქიაში, [ანუამყარებდენიმედს] თუ, დაბოლოსმშვენიერსიტყ­ვე­ბისძალასადამოქმედებაზე.
     მაგრამმალემოედოკაპიტალისტურქვეყნებსეკონომიურიკრიზისი, რამაცდა­უმტკიცა [მათ] პატიოსანდასოციალურადგამჭვრეტმხატვრულისიტყვისადააზ­როვნებისმუშაკებს, რომკაპიტალისტურისისტემისურ­თი­ერთ­და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბისკრი­ზისთანერთად, დადგაუკანასკნელიხანაბურჟუაზიულიკულტურისდამ­ღუპ­ვე­ლიკრიზისისა.
     [იმ ქვეყნებში, სადაც ფაშიზმი იყენებს უტიფარ დემაგოგიას და სო­ცი­ალ­დე­მოკ­რა­ტიას თავის გზის გასაკაფავად].
     იმ ქვეყნებში, სადაც უტიფარ დემაგოგიის საშუალებით და სო­ცი­ალ­დე­მოკ­რა­ტი­ის დახმარებით ფაშიზმმა [ჩაიგდო] ძალაუფლება ხელში ჩაიგდო, ასეთ ქვეყ­ნებ­ში აშ­კარა ტერორის ქვეშ იმყოფება მუშაკთა კლასი და აშკარათ ხდება მზადება ახალ იმ­პერიალისტურ ომისათვის [და დამუქრება], რაც [ემუქრება] დახრჩობით და გა­ნად­გუ­რებით ემუქრება საუკუნოებით შექმნილ კაცობრიობის კულტურას.
     ბუნებრივია, რომ ასეთ პირობებში შეიქმნა აუცილებლობა საერთაშორისო ყრი­ლო­ბაზე შეკრებილიყვნენ [ყველა მწერლები] ანტიფაშისტურად განწყობილი მწერ­ლე­ბი, რომ [აეწიათ] აღემაღლებიათ ხმა კულტურის დასაცავად. უნდა ითქვას, რომ რო­გორც კონგრესის მოწვევის ინიციატორთა შორის, აგრეთვე დამსწრეთა შო­რისაც აღ­მოჩნდენ მსოფლიოს საუკეთესო მწერლები „ადამიანის სულის ინ­ჟე­ნე­რები!“ საკ­მარისია, რომ მოვიყვანოთ ისეთი სახელები როგორიცაა: ანდრე ჟი­დი, ან­რი ბარ­ბიუსი, რომენ როლანი, ანდრე მალრო (საფრანგეთი), ჰენრიხ მან, ტო­მას მანნ, ლი­ონ ფეიხტვანგერი (გერმანია), უოლლო ფრენკ (ამერიკის შე­ერ­თე­ბული შტა­ტები), ფორს­ტერ და გეკსლი (ინგლისი), ანდერსენ ნეკსე და კარინ მი­ხაელის (სკან­დინავია), ვალ­ლე ინკლან (ესპანეთი) და სხვა, რომ დავინახოთ, რომ მთელი მსოფ­ლიოს ის­ტორიულ მანძილზე ეს კონგრესი არის პირველი ყრი­ლობა თავის ეპო­ქის [მოაზროვნეთა] კა­ნონმდებელთა მოაზროვნების.
     როგორ [მოექცა ეს საუკეთესო წარმომადგენლები] მოეპყრენ თანამედროვე ლი­­ტე­რა­ტურის ეს საუკეთესო წარმომადგენლები თავის "ხელობის" გაც­ხო­ვე­ლე­­ბულ პრობ­ლე­მებს, [რაც] როგორც ასახავს და ცვლის ადამიანთა ურთიერთ და­­მო­კი­დებულებას და ადამიანურ ჭეშმარიტებას (სიმართლეს)? ეს არ იყო ყრილობა მარ­ქ­სისტების, ეს არ იყო ყრილობა კომუნისტების, გიმეორებთ, ეს იყო ყრი­ლო­ბა მა­თი, ვინც აფა­სებს კულტურას, ვინც [ხედავს] ფაშიზმის [აღ­ვირ­აშ­ვე­ბუ­ლე­ბა­ში] აღ­­ვირ­ახს­ნი­ლო­ბაში ხედავს კულტურისადმი [დამუქრებას] მუქარას, კულ­ტუ­რის დაღუპვას და უნ­და მისი დაღუპვისაგან გადარჩენა.
     თავის თავად ცხადია, რომ თანამედროვე მწერლებს - გუმანისტებს [არ შე­იძ­ლე­ბა] ამ­ჟამად მოეთხოვებათ იდეალების მთლიანი მკაფიობა და [გა­მოკ­ვე­თი­ლე­ბა] ჩა­მოკ­ვე­თა <სიმბ...> <მ...ანი> აბრების და ფორმულირებათა სიმწყობრე და ეს სრუ­ლია­დაც არ შეადგენდა [და] ყრილობის ამოცანას. მთავარი იყო [დასახვა] მო­­ხაზ­ვა ერ­თი მთლიანი, [აზრის] შეხედულების ერთგვარი ერთსულოვნების, მთა­ვარი იყო, დაგ­ვესახა მიზნები და მიგვეთითებინა კულტურის[ათვის] დასაცავი საბ­რ­ძოლ[ველი]ო გზე­ბისკენ.
     და აი, ხუთი წლის მანძილზე, თავისუფალ დისკუსიებში, აუარებელ ხალხის წი­ნაშე, კულტურის ამ ოსტატებმა [გამოაცხადეს, რომ ერთად ერთი  მემკვიდრეთ] აღი­არეს, რომ ყველაზე საუკეთესოს და ძვირფასის, რაც არის მსოფლიო ლი­­ტე­­რა­ტუ­რაში არის თანამედროვე რევოლიუციონური კლასი და რომ ლიტერატუ­რაც უნ­და ვითარდებოდეს სოციალისტურ რეალიზმის და გუმანიზმის ხაზით.
     [იმ საკითხში, თუ რა მოვალეობას უნდა ასრულებდეს მწერალი სა­ზო­გა­დოე­ბა­ში] სა­ზოგადოებაში მწერლის როლის შესახებ სრულიად კატეგორიულად იყო ნათ­ქ­ვა­მი, რომ ლიტერატურის ამოცანა [არ შეადგენს] არა "გართობასა" [და] სი­ნამდ­ვი­ლის დილეტანტურ ფოტოგრაფიულობაშია, [სურათების მოცემა ცხოვ­რე­ბის] არა­მედ [წინსვლაში] მასში, რომ წაიყვანო წინ! [შესცვალო] ადამიანთა შო­რის არსებული მდგო­მარეობის, არსებული ურთიერთდამოკიდებულების შეც­ვლე­ბით.
     ბევრისთვის მოულოდნელი იყო, რომ კონგრესმა ანდრე ჟიდის და სხვ. [სახით სიტ­ყ­ვით] ენით გაანიავა ის ფარისევლური სიცრუე, [რომ] თითქო კა­პი­ტალიზმი აძ­ლევ­დეს პიროვნებას განუსაზღვრელ ინიციატივას, ცხოვრების მშე­ნებლობაში. იყო ნათქ­ვამი და [დამტკიცებული] ნაჩვენები, რომ [პიროვნების] ინდი­ვიდუმის ყო­ველმხ­რი­ვი და განუსაზღვრელი განვითარება შეიძლება მხოლოდ კოლეკტივთან და­კავ­ში­რე­ბით და მასთან ერთად [კოლექტივთან]. ამასში გამოიხატა, [სწორეთ] ასე ვთქვათ, კო­მუნიზმის გუმანიტარული დასაბუთება [კომუნიზმის] მოცემული ჩვე­ნი დროის ერ­თი უდიდესი მწერლისა და მოაზროვნის [ჩვენი დრო­ისა] - ან­დრე ჟი­დის მიერ.
     თუმცა კონგრესის მუშაობა გაგრძელდა მხოლოდ ხუთი დღე, მაგრამ მან მთე­ლი თა­ვისი შინაარსით და [კამათებით] დებატებით იქონია დიდი გავლენა, როგორც კონ­გ­­რესზე მონაწილეთაგანზე, აგრეთვე მის მუშაობაზე თვალყურის მდევნელთა აუარე­­ბელ აუდიტორიაზე და პრესაზე. ყრილობის უკანასკნელ დღეს [დღისათვის] კონ­გ­­რესის დელეგატები [იყვენ] აღმოჩნდენ მჭიდროთ შეკავშირებულ კოლეკტივად კულ­­ტურისათვის ფაშიზმთან საბრძოლველად [კულტურის დასაცავად].
     დღის წესრიგის გაუთვალისწინებლად წამოიჭრა კონგრესის ტრიბუნაზე სა­კით­ხი საბჭოთა კავშირის შესახებ. არ ყოფილა არც ერთი ორატორი, რომელიც არ შე­ხებოდა საბჭოთა კავშირის გამოცდილებას, პრაქტიკას და კულტურულ მიღ­წე­ვებს საბჭოთა [კავშირისას] კავშირის მაგალითი - დადებითი მაგალითია, ნი­მუ­შია, გზის მაჩვენებელი (маяк) კანდელი, რისკენაც უნდა მიილტოდეს მსოფ­ლიო ცი­ვილიზაცია. ამას ამბობდა ის მწერლებიც, რომლებმაც ინახულეს ჩვენი [კავ­შირი] ქვე­ყანა და ისინიც [ის მწერლებიც] რომლებიც არას დროის [არ უნახავთ] არ ყო­ფი­ლან (ა. ჟიდი, [გეზინო] შამსონ და სხვ.). როგორც თქვა ერთმა ორა­ტორ­მა - კონგ­რესზე მოხდა საბჭოთა კავშირის დე-იურე კულ­ტურის დარგ­ში სა­ბოლოო აღიარება.
     ვინც წინააღმდეგია საბჭოთა კავშირის, ის მიდის კაცობრიობის კულტურის წი­­ნააღმდეგ, - ეს იყო ნათქვამი მსოფლიო ინტელიგენციის საუკეთესო წარ­მო­მად­გე­ნელ­თა მიერ ყველას გასაგონათ, მთელი ქვეყნის წინაშე. და ეს არის [ერთი] კონ­გ­რე­სის [იდეური ჯამებიდან] ერთერთი იდეური შეჯამებათაგანი.
     საინტერესო იყო გალაშქრება ორი ტროცკისტულათ მოაზროვნე ლი­ტე­რა­ტო­რის წი­ნააღმდეგ არა მარტო საბჭოთა დელეგატების, არამედ საუკეთესო ევ­რო­პის მწერლებისაც, რო­გორიც არის ჟიდი, ანა ზეგერს და ნიზანი. ხალხის მქუ­ხარე ტა­შისცემაში ჟიდმა უპა­სუხა ტროცკისტებს: „დეე, საბჭოთა კავშირმა იცო­დეს, რომ ჩვე­ნი მისდამი ნდობა ურ­ყევია და რომ ეს ნდობა არის საუკეთესო გა­მოთქმა ჩვენი სიყ­ვარულისა მისდამი“. ოვა­ცია, რომელიც გაუმართა კონგრესმა ჟიდს იყო საუ­კე­თესო მაჩვენებელი კონგრესის პო­ზიციისა.
     იქნებოდა სრულიად არასწორი, ვიფიქროთ, რომ საერთაშორისო მწერალთა კონ­გ­­რესის შემდეგ დარჩებოდა  მხოლოდ სტენოგრამები და [მყვირალა] დიდი რე­­ზო­ლიუციები. კონგრესის მიერ მიღებული რეზოლიუცია თავის ფორმით არის скром­ная, თბილი, და შინაარსით კი [დიდი] ფრიად საჭირო და ძლიერი საბუთი.
     მისი რვა მუხლიდან მთავარი ამბობს:
     „ბიურო შემდგარი სხვა და სხვა ფილოსოფიურ, ლიტერატურული და პო­ლი­ტი­კუ­რი მიმართულების მწერლობიდან იბრძოლებს კულტურის დარგში  ომისა და ფა­შიზმის წინააღმდეგ - საერთოდ ყოველგვარ საშიშროების წინააღმდეგ მი­მარ­თულს ცი­ვილიზაციის წინააღმდეგ“.
     ამ მოკლე განცხადებაშია - დემონსტრაცია ერთობის, რითაც შემ­ჭიდ­როე­ბუ­ლია უმ­რავლესობა საუკეთესო შემომქმედის მხატვრული სიტყვის სხვა და სხვა მსოფ­ლმ­ხედ­ველობის და მიმართულების.
     მსოფლიო პრესა კიდევ და კიდევ უბრუნდება კონგრესს, რისი ჩუმად ჩატარება მო­ინ­დომა მან პირველად. ფართო ფენები მთელი ქვეყნის მოაზროვნე ხალხისა, გაღ­ვიძებული მსოფლიო ლიტერატურის კოლეკტიური ხმით, ყურს უგდებენ და უკ­ვირდებიან სიტყვებს, რომლებიც გაისმა ურთიერთ სასახლის ტრიბუნიდან.
     განსაკუთრებით ბრწყინვალე, აქტიური, ორგანიზატორული და მოქმედი роль კონ­გ­რესის განხორციელებაში ითამაშა საფრანგეთის მწერლებმა, რომლებიც არიან მო­წინავენი ომის და ფაშიზმის წინააღმდეგ მოძრაობაში. ამ შესანიშნავი ხალ­ხის მე­ო­ხებით საბჭოთა დელეგაციას ქონდა პარიზში კარგი და საყურადღებო  მიღება.
     კონგრესმა შექმნა ახალი ორგანიზაცია - „საერთაშორისო ასოციაცია მწერ­­ლე­ბის კულტურის დასაცავად“. ამ ორგანიზაციას ყავს თავის პრეზიდიუმში და ბი­უ­­რო­ში ყველაზე დიდი და ავტორიტეტით აღჭურვილი [ყველა ქვეყნის] მწერლები ყვე­ლა ქვეყ­ნისა, და ასეთი ორგანიზაცია, როგორც თავის პარიზის ცენტრიდან აგ­რეთვე თავის ნა­ციონალურ სექციების საშუალებით გაშლის დიდ პრაქტიკულ მუ­შაობას ფაშიზმისა და ომის წინააღმდეგ [ადგილის] მდგომარეობისდა მიუ­ხე­და­ვად ცალკ-ცალკე ქვეყნებში.
     კონსოლიდაციის პირველი ეტაპი მსოფლიოს საუკეთესო და მოწინავე მწერ­­ლე­ბის კულტურის დაცვის ფრონტზე გავიარეთ.
     [კონგრესმა სავსებით შეასრულა მის წინაშე დასმული ამოცანა. ინ­ტე­ლი­გენ­ცი­ის ახა­ლი და დიდი [ჯარი] რაზმი ყველა ქვეყნის მშრომელებს უწვდის [მე­გობ­რუ­ლად] ხელს მეგობრობისა და დახმარების რევოლიუციონურ ბრძოლაში.]
     კონგრესმა სავსებით შეასრულა მის წინაშე დასმული ამოცანა. ინ­ტე­ლი­გენ­ცი­ის ახალი და დიდი რაზმი [რევოლიუციონურ ბრძოლებში მეგობრობისა და] დახ­მა­რების ხელს უწვდის თავიანთ რევოლიუციონურ ბრძოლებში, ყველა ქვეყ­ნის მშრო­მელებს. ეს ახალი კავშირი უნდა იქნეს და იქნება კიდეც [მტკიცე] შე­ურ­ყეველი.
     საბჭოთა დელეგაცია:
     Алазан, И. Бабель, Всев. Иванов, Анна Караваева, В. Киршон, Якуб Колас, М. Кольцов, Корнейчук, Лахути, И. Луппол, И. Микитенко, Ф. Панферов, П. Панч, Б. Пастернак, Г. Табидзе, Н. Тихонов, А. Толстой, П. Тычина, А. Щербаков, И. Эрен­бург.