დღიური-629-10 - 1920-იანი წლები
აქ ალი არსენიშვილმა თავის გულწრფელ სიტყვაში, თავის მეგობრის ტიციან ტაბიძის ლექსში ხაზი გაუსვა „სიმშვიდის ძილის“ თეორიის ქადაგებას. სრულებითაც არ არის შემთხვევითი, უნებლიეთი თეორია. ესაა შეგნებული მოთხოვნილება თავისთავის დასაკმაყოფილებლად, ასე ვთქვათ, ფიქრთ გასართობად, ძებნა „მშვიდობიანობისა და წესრიგის“. ისინი თანამედროვე ლიტერატურაშიაც ეძებენ ამ მშვიდობიანობას და წესრიგს. ისინი ეძებენ ამ მშვიდობის ძილს თეატრშიც, მხატვრობაშიც, არქიტექტურაში. „ცისფერელების“ ამ თეორიას თავიდანვე უპირისპირდებოდა ჩემი ლიტერატურული პრაქტიკა. „ეპოქის“, „ჯონ რიდის“ და სხვების საშუალებით. გასაგებია, რომ „ცისფერელები“ გააფთრებულ წინააღმდეგობას მიწევდნენ. ისინი [ასე] მიმართავდენ და მიმართავენ ყოველგვარ საშუალებას, რომ შეენელებიათ მნიშვნელობა ჩემი ლიტერატურული გამოსვლების. ამისვე შედეგია აგრეთვე ყანწელ რაჟდენ გვეტაძის გამოსვლა ჩემს წინააღმდეგ - პრელიუდიაა ყანწელების ბრძოლის, თითქო ჩემი ლექსებიდან [ისეთი] შთაბეჭდილება რჩებოდეს „იოლად წერის“ სიმსუბუქის. მერე მართალია ეს? უბრალოდ წერა, უბრალოდ თქმა სიტყვის, საზოგადოთ ეპოქაზე, პაციფიზმზე, რევოლიუციონურ საქართველოზე, პრესსაზე და სხვებზე. თავდასხმა არ არის ჩემთვის მოულოდნელი. ჩვენი თანამედროვე ცხოვრება ახალი საზოგადოებრივი და ეკონომიური პირობებით თანდათანობით ჰქმნის თავის საკუთარ, სპეციფიურ სტილს და თავის კანონებს და სწორედ მათში გამოიხატება [მისი] ეპოქის დამახასიათებელი განსაკუთრებული თვისებანი, ხასიათი თანამედროვე საზოგადოებრივობის, იმისთვის, რომ ამ ახალი სტილის ფორმას მიეღო თავისი განვითარება, საჭიროა კარგა დიდი ხანი და როგორი იქნება იგი, ძნელი არის წინდაწინ თქმა, თუმცა ანალოგიებით შესაძლებელია ერთგვარი კონტურების მოხაზვა. სტილი და ფორმა ჩემი ნაწერების არსებითად განსხვავდებოდა წინანდელი... როდესაც ეს ახალი ფორმები თანდათანობით დაიწყებენ განმტკიცებას, ისინი საზოგადოთ იწვევენ აღშფოთებასა და სასტიკ წინააღმდეგობას საზოგადოების იმ ელემენტებისას, რომლებიც მთელი თავისი მიმდინარეობით, განადგურებისა და მოსპობის გზას ადგანან, ასე რომ, შენ არ უნდა შეგეშინდეს ამნაირი [ზერელე კრიტიკის] წინააღმდეგობის გაწევისა და აღშფოთების. უბრალოდ, გასაგებად წერა, რისთვისაც შენ თავს გესხმიან, ღირსებაა და არა ნაკლი. დააკვირდით თუნდაც ჩვენს თანამედროვე არქიტეკტურას, აიღე არა უბრალოდ, არამედ რთული ორნამენტებით აგებული სახლი ტრამვაელების, საკმარისია ერთხელ ნახო ის სახლი და საბოლოოდ დარწმუნდე, რომ მთელი თავისი არსებით ზედმეტი ორნამენტები არ შეესაბამება თანამედროვე მასსის ინდივიდუალობას. უბრალოება მიღწევაა.
ცუდია თუ კარგი შენი წიგნები, ათასგვარი სხვადასხვა გზებით გადასცილდა ხანას განმარტოებული ინდივიდუალიზმისას, ისე, როგორც მთელი ეპოქა. მე ვეძიე და ვერ ვნახე თუნდაც ერთხელ ნაცვალსახელი სიტყვა „მე“-ც კი, ისე, როგორც რევოლიუციონური კოლექტივის სიტყვარში არ არსებობს ეხლა „მე“, არამედ „ჩვენ“. მარტო ეს მომენტიც კი ასხვავებს ამ წიგნს დანარჩენი წიგნებისაგან. მასსიური ნებისყოფა, მიმართული ერთი მიზნისაკენ, ეპოქის ნებისყოფა მიმართული ერთი მასსიური, უკლასო საზოგადოებისაკენ, დაიკავა ადგილი ცალკეული მიღწევების და ამ მხრით, ალბად, მოკლე ხანში ეპოქა მარტო არ იქნება, განმარტოებული ლიტერატურულ გიგანტს იქით უკვე სჩანან კოლოსალური ძვრები, რამდენადაც ინდუსტრიალური [ეპოქა მოითხოვს თავის სტილს, რამდენადაც ფართოვდება მთელი ჩვენი] ხანა ჩვენის ცხოვრებისა შეუჩერებლად მიიწევს წინ; უპირველეს ყოვლისა უნდა ძირითადში შეიცვალოს ლექსის, ქართული ლექსის ტეხნიკა. ტეხნიკა, რომლითაც დღეს სარგებლობს ქართველი მწერლების უმრავლესობა, უკვე დაძველებულია, იგი უნდა შეიცვალოს რაჲმე ახალით; ისეთი ხანაა, რომ ნაწარმოები, რომელიც გაღელვებდა გუშინ, დღეს აღარ გაღელვებს. გადასხვაფერება ცხოვრებისა ხდება ძალიან ჩქარი ტემპით. აქედან ადვილი წარმოსადგენია, რამდენადაც წინ მიისწრაფვის ცხოვრება, თუ იმდენად ჩამორჩა ხელოვნება, ეს ვერ იქნება მიღწევა...