შუალედი - დან - მდე
 
 


დღიური-416 - 1910-იანი წლები


[Кн. И. Шереметьев]. [ლექსი].

* * *

Бывает - при шуме угрюмого града -
Мечты посылая далекой весне,
Сквозь слез и рыданья - вешняя отрада -
Понесутся трели как будто во сне.

[Бывает] Порою - [из грязных] по пыльным переулкам града,
Где [волненье улиц] грохот надменный еще не улег,
Как виденье [дивное неба, и ночная прохлада] чудное, незем...
Резво пронесется долний мотылек.

[И] Так ты, и мой гений шаловливый, дивный
[Первыми лучами] Меня любовью озарил слегка,
Гений мой нежданный, как трель соловьинный,
Дивный  как нежданный полет мотылька.
Галактион Табидзе

Порою по пыльным закоулкам града,
Где стон человека еще не улег,
Как в тенистых ветвях душистого сада,
Резво пронесется дольний мотылек.

*
საჩხერეში - კატია იოსელიანი.
კასპში - კნ. მარიამ ამილახვართან.
მიხაილოვში - ალეგ შჩელკანოვთან.
სენაკში - ძაძუ ჩაჩავასთან.
სენაკში - ანეტა კალანდარაშვილთან.
სამტრედიაში - დოდო ლალიაშვილთან.
ხონში - ანნა ბალანჩივაძე.
ვარციხეში - ნინა ჭუმბურიძესთან.
სამეგრელოში - ნინა კავჟარაძესთან.
ოზურგეთში - მარო ლომინაძე.
ყვირილაში - სარა უზნაძესთან, ნინა წულუკიძე.

ჭიათურაში - სამკითხველოში. სიხარულიძე.
ქუთაისში: ქალების გიმნაზ. - აბესაძე.
შორაპანში - ქ-ნ [ჩირგილაძეს...] ვაჩიბერაძე.
ხიდისთავში - ვარლამ კალანდაძე.
(სხვა...).

*
გუგუნს იწყებს [ტყის] ტყე და ფოთოლთ აირევა ჯარი,
[მთელ სამყაროს] ყვავილების მოედება მღელვარება ჩქარი.
მრისხანე ხმად გადიქცევა წყაროს ხმის რაკრაკი,
აღელდება, ადიდდება, მაგრამ ოჰ, ეხლა კი
ნელ შრიალით შლის ნიავი ჩაშავებულ შქერებს,
აშრიალებს ალვის წვერებს შიშით შენაჩერებს,
ნელ შრიალით შამბნარს სიო შლის და აჩანჩქერებს,
ჩუმად, ჩუმად! სიჩუმეში ნურვინ ნუ იმღერებს.
გ. ტაბიძე

შრიალი
ნელ შრიალით შლის ნიავი ჩაშავებულს შამბს და შქერებს,
აშრიალებს ალვის წვერებს ცაში შიშით შენაჩერებს,
შორი შუქი შორ ჩასვლაში შმუშვნით უცდის ალთა ფერებს
და შორეულ შეღამებას ვარსკვლავთ სვლაში აჩანჩქერებს,
გარეშემო მოღუშული შესდგა შიშველ ნისლთა კრება,
შიშველ ხევში შერჩენილი შავი ნისლი ცრემლათ შრება,
ჩქეფს ნაკადი და ხევებში შორი წყლისკენ ეშურება
და შრიალით, ნელ შრიალით მას ბუჩქნარი ეგებება.
დროგაშვებით ბალახებში რაღაც ხშირი გულის გმინა,
შეჩერდება თითქო შამბთა შორის გულმა მოიწყინა,
შემდეგ ქიშპით აიშლება ნელი სიო ფრთა-სისინა..
ჩუმად, ჩუმად!

ფოთლების შრიალი (ღმერთებთან)
ნელ შრიალით შლის ნიავი ჩაშავებულ შქერებს,
აშრიალებს ალვის წვერებს შიშით შენაჩერებს:
შორი შუქი შორ ჩასვლაში უცდის ალთა ფერებს,
მშვენიერი ჰორიზონტი ტალღებს აჩანჩქერებს.
ნელ შრიალით შლის ნიავი შამბს შებინდულ ტბაში
და ჩურჩული გამოისმის ყვავილთ მიმოხვრაში,
მშვენიერი სილამაზით იშმუშნება ცაში,
შორეული შეღამების ლელვა და თამაში.
ნელ შრიალით შლის ნიავი შიშველ ნისლთა კრებას,
ჩქეფს ნაკადი და ხევებში შორს, შორს ეშურება,
შიშველ ხევში შერჩენილი ნისლი ცრემლად შრება,
და შრიალით, ნელ შრიალით შამბი ეგებება.
ნელ შრიალით შლის ნიავი ყლორტებს ბალახებში,
დროგაშვებით ჩუმი ოხვრა ისმის სადღაც მთებში,
ხშირი სუნთქვა და სურვილი კრთება ბინდის ხმებში
და ჩაჰკვდება სამუდამოდ შამბთა შორის, ფშნებში.
ნელ შრიალით შლის ნიავი ჩაშლილ ცაცხვის სუროს,
რომ [გარშემო] ფოთლებში რაღაც ჩუმი [სევდა] შვება შეაპკუროს,
შვება ავსებს შაშვს ჯაგისას და შველს უსადგუროს,
ფრთა-შეკვეცილ სიოსაც სურს, მთას ცრემლი აპკუროს.
ნელ შრიალით შლის ნიავი ნეშოს [მოხუც] ჩაშლილ ხისას
და ფოთლები ცვივა, ცვივა შტოებს ტირიფისას,
ფოთოლთ ცვლაში სიო ძირს ფენს თვალ-მარგალიტს ცისას,
და ტირიფიც ცრემლებს აფრქვევს, ცრემლებს ალმასისას.
ნელ შრიალით შლის ნიავი ყვითელ ჩალის ღერებს,
ჩუმად, ჩუმად! დაე, ნისლში ნუ იმღერებს,
ნუ დაარღვევს მყუდროებას, გულს ნუ ამიძგერებს,
ნელ შრიალით [შლის] სიო შამბნარს შლის და აჩანჩქერებს.
მაგრამ [მალე] მჯერა ეს შრიალი ღელვად გადიქცევა,
გრგვინვა-დრტვინვით გადაივლის საამქვეყნო რღვევა,
გარინდებულ მთებს და სერებს მძიმედ დაჰკრავს ქარი,
და გადმოხეთქს მაღალ მთიდან ლელვა-ნიაღვარი...

*
მრავალთა შორის
მთა ცივგომბორის.

*
Модерн.
Покорнейше прошу, ответить на мое письмо немедля.
Михаил Юрьевич Лермонтов.
* * *
[იყავი ჩემთვის, იყავი ჩემთან!
იყავი ჩემში მარად და მარად,
ჩემი სიზმრების რჩეულ მეგობრად,
ჩემი ფიქრების ნაზ ნიავ-ქარად.

განმინათე დღე, მითიე ღამე,
საგანთიადო მიმღერე ხმები,
როცა ეკლიან გზაზე ლტოლვისგან
გული გატყდება და დავიღლები.

თუ აღტაცებამ გარემომიცვას,
შენც აღტაცება [მიანიჭე სულს,] მიეცი შენს სულს.
ჩამთვლემს და მაშინც არ მომაკლებდე
სამარადისო ძიების ჩურჩულს].
გ. ტაბიძე

*
[შვიდი მანეთი და] შვიდი შაური. [თხუთმეტი შაური].
8 მანეთი და ორი შაური.
მძივი. არე. მთვარე. სხივი. ლივლივი. მხარე. მძივი. არე.
                              
[ლამაზი ქალი]
სანთლად
ტრიოლეტები
[მომაქვს ყვითელი სანთლები, მთრთოლვარე ხელით ნთებული
და ვდგევარ გარინდებული].

* * *
მე მომაქვს [მთრთოლვარე] [ელვარე], მე მომაქვს ყვითელი სანთლები,
ყვითელი ვარდების [ოცნება მღელვარე] ლივლივი ელვარე,
ყვითელი ფოთლების ოცნება მღელვარე.
ავანთებ ჩირაღდნებს და ლოცვად დავდგები.
ოსანნა, [ოსანნა] სად არის ყვითელი ვარდები?
რად ჩაჰქრა სიმღერათ სიმღერა მჩქეფარე?
მე მომაქვს ყვითელი ვარდები ელვარე,
მე მომაქვს, მე მომაქვს ყვითელი სანთლები?

*
ყვავებულა. მოვა ნებით - ხმოვანებით. ნატამალი - წამალი. ხშირყოფილა. ვაკე - მორაკრაკე. ჩთახედვით. უფრო - სასაუბრო. ზმანება - ენანება. ვიდრე - დავიმკვიდრე. ჩემად.
წმიდა წარწერა. ჩემი სამშობლოს მწუხარე ეტლით. შხუოდა ქარი.
და ცისა მიმართ გრგვინვიდიან ხმანი ფსალმუნთა.
უდაბურება და მჩუმარება თვალთა და გულსა სევდით ავსებენ.
აღმოსავლეთის ყვავილთ შორის თუ გაიშალე.
ბართა – აღიმართა.
გამონაჭედი – აზის შავი ბეჭედი.
ტრფიალება.

აგერ მზე ჩადის და აბრწყინვებს მეტეხზე ჯვარსა,
ბევრს მოგვითხრობენ არაგვისა და მტკვრის ნაპირნი.

ოთხი კუთხით ავარდა ალი.
ზამთარს თუ გადავ.
Москва. Москва. Москва.

Внешнее выражение

Поэзия Тютчева в лучших своих созданьях, жива не метафорами и антитезами, как поэзия французская, но целосностью замысла и певучестью строфы, как поэзия немецкая. Самый любимый и вместе с тем совершенно самостоятельный прием тютчевского творчества состоит в проведении полной параллели между явлениями природы и состояниями души. В стихах Тютчева граница между тем и другим как-бы стирается, исчезает, одно неприметно переходит в другое. Нередко второй член сравнения у Тютчева опушен, и перед нами стоит только символ, только образ из мира природы, а то, что соответствует в мире души, предоставляется угадать („Что ты клонишь над водами“). Пушкин умел определаять предметы по их существу, Тютчев стремился их определять по впечатлению, какое они производят в данный миг. Именно это прием, который теперь назвали бы „импрессионистическим“, и придает стихам Тютчева из своебразное очарование, магичность. Сливая внешнее и внутренне, Тютчев может говорить о „всемирном благовесте солнечных лучей“, о „румянном, громком вокслицании“ утреннего луча. У него звезды чуткие, луна магическая, мгла очарованная, тьма гремящая, деревья поют, лазурь льется и т. д. Край неба дымно гаснет, что-то порхнуло в окно „дымно-легко“, „мглисто-лилейно“ Другой любимый прием Тютчева состоит в сопоставлении предметов, повидимому, совершенно разнородных и в стремлении найти между ними сокровенную связь (так здесь-то. „Mal’aria“. Пламя рдеет и др.). Стихи облечены в очень изысканные метры, в внутренние рифмы и ассонансы, в определенное чередование гласных и согласных, в настоящих звукоподражаниях. Все это делает Тютчева одним из величайших мастеров русского стиха.

Творчество

К поэзии Тютчева можно подходить с трех сторон: можно обратить внимание на выраженные в ней мысли, можно постараться выявить ее философское содержание, можно остановиться наконец на ее чисто художественных достоинствах. Мысль в некоторых стихотворениях стоит на первом месте. Она же иногда изложена прост в стихотворной форме, о вековечных загадках мира и человеческой жизни. Горадзо сокровеннее то содержание его поэзии, котороевложено им в стихи безсознательно, т. е. в силу тайной творческой интуиции. В метафизической основе своей поэзии Тютчев - глубокий мыслитель. Подлинное бытие имеет лишь природа в ее целом. Человек лишь „греза природы“. Его жизнь, его деятельность - лишь подвиг безполезный - вот философия Тютчева, его сокровенное миро-созерцание. Этим пантеизмом объясняется вся его поэзия.


ნიმუშები ლექსთწყობისა
1
Дож Венеции свободной,
Средь лазоревых зыбей,
Как жених порфирородный,
Достославно, всенародно
Обручался ежегодно
С Адриатикой своей.

2
Как над беспокойным градом,
Над дворцами, над домами,
Шумным уличным движеньем,
С тускло-рдяным освещеньем
И безумными толпами,
Как над этим дальним чадом,
В черном выспреннем пределе
Звезды чистые горели,
Отвечая смертным взглядам
Непорочными лучами.

3
Вдали от солнца и природы,
Вдали от света и искусства,
Вдали от жизни и любви,
Мелькнут твои младые годы,
Живые помертвеют чувства,
Мечты развеются твои.

4
Слезы людские, о слезы людские,
Лейтесь вы ранней и поздней порой -
Лейтесь безвестные, лейтесь незримые,
Неистощимые, неисчислимые,
Лейтесь, как льются струи дождевые
В осень глухую порою ночной.

იაგუნდა - მიუტტან.

5
Среди громов, среди огней,
Среди клокочущих зыбей,
В стихийном, пламенном раздоре
Она с небес слетает к нам -
Небесная - к земным сынам
С лазурной ясностью во взоре
И на бунтующее море
Льет примирительный елей.

6
Лес зеленеет молодой.
Смотри как листьям молодым
Стоят обвеяны березы
Воздушной зеленью сквозной,
Полупрозрачною, как дым.
Давно им грезилось весной,
Весной и летом золотым,
И вот живые эти грезы
Под первым небом голубым
Пробились вдруг на свет дневной.

7
О, первых листьев красота
Омытых в солнечных лучах
С новорожденною их тенью.
И слышно нам по их движенью,
Что в этих тысячах и тьмах
Не встретишь мертвого листа.

8
შინაგანი რითმები და ასსონანსები:

„В какой-то неге онеменья“.
И ветры свистели и пели валы.
Кто скрылся, зарылся в цветах?
И без вою и без бою.

რა ესმოდის მღერა ყმისა, სმენად მხეცნი მოვიდიან,
ისმენდიან, გაჰკვირდიან, რა ატირდის ატირდიან.

მობიბინენი, ვერანანი და უდაბურნი.


Под вами немые, глухие гроба.
Неодолим, неудержим.
Неистощимые, неисчислимые.
9
ჩამოყალიბებული მიწყობა ხმოვანთა და თანხმოვანთა, განსაკუთრებით დასაწყის სიტყვებში (სქოლასტიკურ პოეტიკაში - ანაფორა):

„Как пляшут пылинки в полдневных лучах“.
„Ветрило весело звучало“.
„Сладкий сумрак полусонья“.
„Тихий, томный, благовонный“.
„Земля зеленела“.
„Кругом крутые кручи,
Краснеет красный край“.

სიოს სისინს სასოება
დილის დარდით დაჰკარგოდა.
ლაღ ლაჟვარდსა ლანდთა ლეგა
გრძნეულ გროვად გადაჰკვროდა.

მირბის, მიმაფრენს, უგზოუკვლოდ ჩემი მერანი.

თერგი რბის, თერგი ღრიალებს.
10
ხმათა მიბაძვა:

„Кругом как кимвалы звучали скалы“.
Хлещет, свищет и ревет.
Блеск и движение, грохот и гром.

Ветер, ветер, ветер, ветер
Что ты в ветках все шумишь.
Вольный ветер, ветер, ветер,
Под тобой дрожит камышь,
Ветер, ветер, ветер, ветер,
Над тобою гладь и тишь.

11
Нет веры вымыслам чудесным,
Разсудок все опустошил.
И покорив законам тесным
И воздух, и моря, и сушу,
Как пленников их обнажил,
Ту жизнь до дна он изсушил,
Что в дерево сливала душу,
Давала тело безтелесным.

12
Грустный вид и грустный час,
Дальний путь торопит нас.
Вот, как призрак гробовой,
месяц встал и из тумана
Осветил безлюдный край,
Путь далек, не унывай.
Ах, и в этот самый час,
Там, где нет теперь уж нас,
Тот же месяц, но живой,
Дышит в зеркале лемана,
Путь далек, не вспоминай.